Gạo nếp là loại lương thực không thể thiếu trong dịp tuần rằm và Tết. Gạo nếp để gói bánh chưng, để đồ xôi thắp hương. Cuối năm là dịp cúng lễ và làm nhiều món từ gạo nếp. Nếp dẻo thơm chính là yếu tố quyết định xôi ngon, bánh chưng rền dẻo.
Ngày nay ngoài chợ có rất nhiều gạo nếp, chọn không khéo nhìn hạt nếp thì đẹp nhưng khi nấu lên lại rất dở tệ, gói bánh chưng thì không dền dẻo.
Nhìn dáng hạt gạo, bụng gạo
Đừng chọn nếp hạt to hay nhỏ mà nên chọn loại hạt đều nhau, căng bóng nhất định, hạt gạo không bị gãy. Bởi hạt gãy có thể do độ già cứng và khi nấu trông sẽ bị nát.
Hạt gạo nếp phải trắng sữa, không có biểu hiện ẩm ướt, mềm, sạm. Đặc biệt hãy nhìn vào bụng hạt gạo mà thấy chúng bị bạc bụng nhiều thì đã bị mất dinh dưỡng, vitamin khoáng chất bởi xay xát quá kỹ, khi nấu không ngon, ăn nhạt vị. Khi lớp cám trên hạt gạo mất đi gạo ăn không ngon vì thiếu dinh dưỡng.
Do đó khi mua bạn nên đặt một ít gạo lên lòng bàn tay để quan sát được rõ hơn. Tránh việc nhìn ào ào.
Nhìn xem gạo có bị lẫn gạo tẻ hay nếp kém chất lượng không
Đặc biệt nếu gạo nếp mà bị lẫn gạo tẻ (thường quan sát kỹ sẽ thấy), Một số gia đình xát không cẩn thận để lẫn gạo tẻ đáy máy xát vào mẻ gạo nếp. Gạo tẻ lẫn vào gạo nếp là đại kỵ dù nếp ngon mấy nhưng có lẫn hạt tẻ thì khi đồ xôi hay gói bánh chưng đều bị dở, bởi ăn sẽ lợn cợn hạt tẻ cứng, xôi nhanh lại gạo, bánh chưng không dền dẻo.
Ngoài ra nếp là giống gạo được bán giá cao hơn nhiều loại gạo khác. Thế nên nhiều khi có những nơi bán đã trộn nếp chất lượng kém vào để thu lời. Do đó khi mua nếp bạn cần quan sát kỹ nếu có những hạt nếp lạ, khác thường thì tránh mua. Bởi nếp khác nhau sẽ "ăn" nước khác nhau nên khi nấu cùng nhau sẽ khó đồng đều, khó làm cho xôi ngon.
Ngửi hương thơm
Đặc trưng của nếp xưa là có hương thơm. Nhưng ngày nay nhiều loại nếp gần như không hương. Hơn nữa nếp hương nhưng để lâu cũng sẽ bị mất mùi vị. Do đó khi mua nếp bạn nên ngửi để xem có hương thơm không.
Nếp ngon có mùi thơm gạo mới. Trong khi nếp không ngon sẽ có mùi thơm hăng hắc do tẩm hương hoặc mùi hôi hôi ẩm ẩm, mốc mốc.
Bạn có thể thử bằng nhai sống vài hạt gạo. Nếp ngon khi nhai sẽ có vị ngọt nhẹ, thơm mùi gạo, không có mùi vị lạ. Nhưng nếu là gạo nếp tẩm ướp hóa chất, gạo kém chất lượng, mùi vị sẽ không được ngon, quá nhạt hoặc quá nồng mùi hóa chất, thấy hơi chát trong miệng.
Các loại nếp thường có trên thị trường
Trên thị trường thường có những loại gạo nếp dưới đây với giá khác nhau, bạn nên biết để khi mua dễ dàng phân biệt:
Gạo nếp cái hoa vàng: Nếp cái hoa vàng hạt tròn to, mẩy, trắng đục, thơm. Đây là loại gạo nếp ngon và nổi tiếng, nấu sẽ có màu xôi trong, khô ráo nhưng deo, mềm chứ không cứng. Hạt xôi ăn vừa thơm, vừa đậm đà, xôi vẫn dẻo ngay cả khi để nguội thời gian dài mà không bị khô cứng.
Gạo nếp ngỗng: Gạo nếp ngỗng là nếp ngon nhưng dáng hạt nếp dài. Khi nấu chín, hạt gạo tuy không nở quá nhiều, nhưng rất dẻo, mềm và hương thơm nhẹ. Hình dáng nếp ngỗng thường dài, to tròn giống như quả trứng ngỗng thu nhỏ, màu trắng sữa và hương vị rất tự nhiên.
Gạo nếp nhung: Nếp nhung hàm lượng dinh dưỡng cao hàng xuất khẩu đi quốc tế, màu trắng đục, hạt to tròn. Khi dùng để nấu các món xôi truyền thống, hạt xôi nếp nhung sẽ có độ dẻo, thơm, hương vị trọn vẹn ngay cả khi để nguội.
Gạo nếp cẩm: Nếp cẩm thì màu thẫm, tím than, và lớp vỏ ngoài cứng hơn hẳn nếp trắng. Nếp cẩm dễ phân biệt nhưng cẩn thận khi bị nhuộm thêm màu.
