Đại gia Việt lừng lẫy một thời: Đang giàu có bỗng về quê xây chùa ở ẩn, con cháu sống nghèo khó

Ông Hảo sở hữu một gia sản "siêu khủng" nhưng con cháu của ông lại sống trong cảnh nghèo khổ tại tòa nhà bốn mặt tiền ngay giữa trung tâm Sài Gòn.

13:32 30/10/2022

Nhắc đến đại gia giàu có nhất Sài Gòn xưa, chúng ta không thể không nhắc đến ông Nguyễn Văn Hảo (SN 1890) - chủ của tòa nhà mang kiến trúc Pháp tọa lạc ở bốn mặt tiền ngay trung tâm thành phố. Ông cũng chính là ông chủ của rạp Nguyễn Văn Hảo lẫy lừng một thời có sức chứa tới hàng ngàn người và là thánh đường của cải lương.

Phất lên nhanh chóng nhờ tài kinh doanh tài giỏi

Ông Hảo xuất thân trong một gia đình làm nông tại xã Nhị Long (Càng Long, Trà Vinh). Ông là con thứ ba của người vợ thứ ba, từ nhỏ chỉ quanh quẩn với lũy tre làng, chưa bao giờ nghĩ đến chuyện sẽ lên Sài Gòn lập nghiệp.

Sau này người anh cùng cha khác mẹ của ông tên Nguyễn Văn Kiệu làm chủ cửa hàng buôn bán phụ tùng xe hơi ở đường Nguyễn Anh Ninh (quận 1) bỗng làm ăn phát đạt. Ông Kiện cần thêm người giúp đỡ công việc đã về quê thưa chuyện với cha, quyết định "xin" ông Hảo bởi nhận thấy em trai thông minh, lại lanh lợi, phù hợp với việc kinh doanh.

Ban đầu, ông Hảo đảm nhiệm vị trí phụ anh trai buôn bán. Ông đã học việc cơ bản từ người thợ đi trước rồi cứ ai giỏi sẽ xin học theo. Chẳng mấy chốc, ông trở thành thợ chính tại cửa hàng buôn bán phụ tùng xe hơi. Ngoài ra, ông đã âm thầm học cách kinh doanh, mối lái buôn bán phụ tùng xe hơi với tham vọng mở một cửa hàng riêng cho mình.

Cư xá Nguyễn Văn Hảo góc Trần Hưng Đạo – Bùi Viện. (Ảnh: Manhhai, Flickr, CC BY-NC 2.0)

Khi đã ổn định công việc, ông Hảo đưa vợ lên thành phố. Cặp đôi nhanh chóng đón con trai đầu lòng vào năm 1919, đặt tên Nguyễn Tâm Thạnh. Lúc này ông càng quyết tâm tích cóp tiền bạc để mở cửa hàng riêng và ước nguyện đã thành hiện thực. Ông có đủ tiền đã xin phép anh trai cho mình ra lập nghiệp riêng. Ông mở cửa tiệm buôn bán phụ tùng xe hơi ở số 21 – 23 đường Galliéni, sau này đổi thành đường Trần Hưng Đạo.

Song song với công việc buôn bán, trước cửa hiệu, ông Hảo mở một cây xăng bơm tay để kinh doanh thêm xăng, dầu nhớt. Hầu hết khách mang xe đến sửa chữa, thay thế phụ tùng, khi quay ra đều đổ ở cây xăng này.

Đầu những năm 1930, tiệm bán phụ tùng xe của ông Hảo nằm ở trung tâm Sài Gòn, hàng nhập cảng bán đúng giá càng thu hút khách, nhất là giới tài xế miền Tây lên Sài Gòn mua phụ tùng thay thế. Khi ấy nơi này cũng có vài cửa hàng nhưng chỉ có tiệm ông Hảo đủ lớn để cạnh tranh với các tiệm người Pháp.

Khi kinh doanh mở rộng, ông Hảo giao phần lớn việc kinh doanh phụ tùng cho vợ, còn mình chỉ phụ trách việc giao dịch với bạn hàng Pháp để mua phụ tùng về bán. Vợ ông ngoài việc có duyên buôn bán còn là người chịu khó. Bất cứ giờ nào, nếu có khách gọi cửa, bà đều sẵn sàng bán dù thứ khách mua lời rất ít.

Vợ ông Hảo còn có kiểu kinh doanh khá đặc biệt -  khi tài xế tới mua hàng, bà chỉ hỏi: “Chú là chủ xe hay tài xế?”. Nếu là tài xế, ngoài việc bán đúng giá, bà còn trích ra vài cắc cho họ có thêm lộ phí đi đường, cà phê, ăn sáng. Và cách làm này đã thu hút giới tài xế tìm đến cửa hàng.

Khoảng năm 1933, ông Hảo mua mảnh đất nằm ở bốn mặt tiền đường (nay là Trần Hưng Đạo – Ký Con – Yersin – Hồ Văn Ngà) để xây tòa nhà rộng 800m²  theo lối kiến trúc Pháp. Ông cũng trả lại cửa tiệm ở số 21 – 23 đường Galliéni cho chủ.

Về nhà mới, ông Hảo vẫn kinh doanh phụ tùng xe hơi, xăng dầu. Năm 1940, khi có đủ vốn liếng, ông Hảo nhập xe hơi nguyên chiếc về bán ở Sài Gòn. Garage của ông còn làm luôn chuyện sửa các loại xe.

Chưa dừng ở đó, ông Hảo   còn làm đại diện vỏ ruột xe hơi của Hãng Michelin (Pháp) – một thương hiệu được ưa chuộng và rất thịnh hành ở Sài Gòn lúc bấy giờ. Cái hay của ông là dù kinh doanh mặt hàng xe hơi dành cho người có tiền nhưng ông không bao giờ phân biệt sự sang hèn của khách.

Đang giàu có bỗng dưng về quê xây chùa ở ẩn

Ông Hảo vốn là người mê cải lương nên khi kinh doanh phát đạt đã mua đất xây dựng nhà hát mang tên ông.  Nhà hát này một thời được coi là “thánh đường” của giới cải lương có sức chứa hơn 1.200 khách.

“Cha tôi xây dựng rạp Nguyễn Văn Hảo với mục đích ban đầu là phục vụ sở thích cải lương của mình. Thêm nữa, ổng muốn nghệ thuật cải lương có một nhà hát đẳng cấp để phát triển”, ông Tâm Thạnh từng nói.

Sau đó ông Hảo tiếp tục xúc tiến xây dựng rạp Nguyễn Văn Hảo. Rạp có ba tầng khán phòng với tổng số ghế cho khán giả lên tới 1.200, chưa kể ghế phụ đặt dọc theo đường đi khi gánh hát bán hết vé chính thức.

Thời ấy, rạp ông Hảo thu hút lượng khách đông nhất so với các rạp khác. Đây chính là nơi đoàn Việt Kịch Năm Châu diễn tuồng Tây Thi gái nước Việt, nơi đoàn cải lương Hương Mùa Thu của ông bầu Thu An thực hiện kỹ thuật sân khấu cải lương panorama rất mới lạ với dân trong nghề lúc bấy giờ.